Từ giữ năm 2019, các giải pháp DeFi đã nổi lên như những lựa chọn thay thế cho hệ sinh thái ngân hàng truyền thống. Nhiều giải pháp của DeFi rất mới lạ và có thể mang lại mức lợi nhuận cao hơn thị trường tài chính tập trung. Tuy nhiên, nhiều NĐT ở VN còn xa lạ với DeFi.
Bài viết này muốn giới thiệu một số trường hợp sử dụng và ví dụ thực tế của DeFi để các NĐT có những thông tin mới nhất và hữu ích nhất về nền tảng này. Hy vọng bài viết sẽ giúp các NĐT tìm được những cơ hội đầu tư hấp dẫn trong thị trường DeFi.
Định nghĩa DeFi và CeFi
DeFi là gì ?
DeFi được viết tắt của từ Decentralised Finance, hay tạm dịch là Tài chính phi tập trung. DeFi tận dụng sức mạnh của Blockchain để tạo nên môi trường giao dịch được coi là hệ thống thị trường, tổ chức hay các công cụ tài chính được quản lý phi tập trung. Ở đó nhà đầu tư có thể tham gia giao dịch tài chính mà không phải chịu bất kỳ sự chi phối từ tổ chức chính phủ hay bên thứ 3..
Cụ thể hơn, thuật ngữ tài chính phi tập trung đề cập đến một phong trào mới có mục tiêu tạo ra hệ sinh thái dịch vụ tài chính mã nguồn mở, không cần sự cho phép, có tính minh bạch, dành cho tất cả mọi người và hoạt động mà không dựa vào bất kỳ một cơ quan tập trung nào. Người dùng sẽ duy trì toàn quyền kiểm soát tài sản của họ và tương tác với hệ sinh thái này thông qua các ứng dụng ngang hàng (P2P), và ứng dụng phi tập trung (dapps).
Các dịch vụ/sản phẩm tài chính mà DeFi cung cấp rất đa dạng, bao gồm từ tài sản kỹ thuật số có thể đại diện hoặc không đại diện cho các tài sản thực, cho đến các hợp đồng tài chính thông minh có thể mô phỏng các sản phẩm phái sinh hiện hữu trong thị trường tài chính truyền thống.
CeFi là gì ?
CeFi là từ viết tắt của Centralized Finance có nghĩa là Tài chính tập trung.
Trong CeFi, cơ quan chức năng sẽ kiểm tra và giám sát tất cả mọi thứ, cho nên người dùng cần phải tuân thủ tất cả các nguyên tắc mà họ đề ra, đặc biệt là không được phép thực hiện các hoạt động vượt ngoài khung pháp lý, nếu không bạn sẽ bị phạt rất nặng.
Các hình thức của CeFi:
Các hoạt động của CeFi đều được thực hiện bởi một bên thứ 3 boa gồm như: vay, chuyển nọ lương, chuyển khoản, giao dịch, thanh toán hóa đơn,…
Các hoạt động trong CeFi:
Ưu điểm của CeFi:
- Dễ tiếp cận tới người dùng
- Luôn có sự bảo vệ bởi thể chế và pháp luật
Một số hạn chế mà người dùng thường gặp ở CeFi như:
- Luôn phải xin phép khi thực hiện bất kì hành động nào. Đây chính là hạn chế rất lớn của của CeFi tới tính tập trung quyền lực.
- Tính minh bạch khi thực hiện
- Chi trả chi phí cao
- Phải thông qua bước trung gian là bên thứ 3
Các dự án CeFi trong Crypto:
- Các sàn giao dịch tập trung như: Coinbase, Binance, Huobi, MEXC, v.v
- Các hình thức Leanding &Borrowing: Nexo, Celsius, Aave, Compound, v.v
- Các đồng StableCoin 1.0: USDT, PAX, HUSD,BUSD,TUSD,v.v
Bản chất của DeFi
Bản chất của DeFi đều được thừa hưởng từ tính chất của Blockchian cụ thể như sau:
- Tính phi tập trung
- Sự tự do
- Tính rõ ràng, minh bạch
- Không cần ủy thác bởi bất kì ai
Smart Contract của Blockchain sẽ đảm nhận vai trò là bên trung gian thứ 3 của DeFi
Defi coin là gì? Tiêu chí chọn DeFi coin tiềm năng
DeFi coin được hiểu là đồng coin/token của dự án DeFi. tổng hợp 5 tiêu chí để lựa chọn DeFi coin tiềm năng như sau:
- Giúp người dùng có những trải nghiệm tốt và đáp ứng được những nhu cầu cá nhân của họ.
- Dự án được hình thành và triển khai theo phân khúc thiết yếu phòng trường hợp nếu nó không phát triển theo trend
- DeFi hiện tại là thị trường điện tử đang phát triển khá giống với thị trường tài chính truyền thống. Do đó, đội ngũ phía sau dự án DeFi cần phải là những người giàu có kinh nghiệm và hiểu được cách điều hướng của thị trường nhằm xử lý được những rủi ro tạm thời.
- Dự án DeFi cần phải được rót vốn bởi các nhà đầu tư lớn, uy tín và mang tính chất lâu dài.
- Khả năng bảo mật, lưu trữ và mở rộng tốt của Blockchain luôn là phiên bản mới.
Tiềm năng của DeFi 2022
Nhắc tới dự án DeFi, chúng ta thường nghe tới số liệu TVL quen thuộc đi kèm.
TVL là tên viết tắt Tiếng Anh của Total Value Locked có nghĩa là tổng lượng tài sản bị khóa trên DeFi.
Ví dụ:
Ta có thể thấy được số liệu thay đổi chóng mặt chỉ trong vòng 1 năm của thị trường Defi (Cụ thể là của Uniswap – Defi lớn nhất của blockchain ETH). Số liệu đã tăng từ chỉ hơn 100 triệu TVL (Total Value Locked) tăng lên tới hơn 4 tỉ TVL chỉ trong vòng 1 năm. Dù thị trường có sụt giảm do nhiêu yếu tố nhưng lượng TVL tới hiện tại vẫn đang ở con số khoảng hơn 4 tỷ TVL chỉ riêng ở Uniswap.
Tại sao DeFi lại quan trọng? DeFi khác gì với tài chính truyền thống
DeFi là mạng lưới của các Dapp và Smart Contract được xây dựng trên chuỗi khối Ethereum. Có thể giúp bạn tự do chủ động quản lý, kiểm soát được tài sản của mình như giao dịch, cho vay, đầu tư,…
DeFi được xem là quy mô tài chính đi ngược với kiểu tài chính truyền thống (Centralized Finance – CeFi). Trong CeFi, các tổ chức tài chính, công ty và thị trường tài chính sẽ luôn tồn tại, được xem là trung gian có quyền lực điều khiển, quản lý, đầu tư tài sản của bạn (ngân hàng hoặc tổ chức tài chính).
DeFi hướng đến mục tiêu xây dựng một môi trường tài chính mới, dân chủ hóa hệ thống và quy định nên một môi trường công bằng hơn thông qua việc giao dịch minh bạch.
Synthetics là gì và synthetics có thể mang lại điều gì?
Synthetics là các công cụ hoặc sản phẩm tài chính được thiết kế nhằm mô phỏng các công cụ tài chính truyền thống khác nhưng đồng thời cũng có một vài đặc điểm chính của chúng được thay đổi. Chức năng của một công cụ tài chính cũng có thể đạt được thông qua sự kết hợp của nhiều công cụ tài chính khác. Những công cụ này được tạo ra để cung cấp tính linh hoạt, các tùy biến và tính dễ sử dụng phù hợp với nhu cầu của từng nhà đầu tư và các khách hàng khác nhau.
Synthetics cho phép nhà đầu tư mua phiên bản mô phỏng/tổng hợp của một tài sản bằng bất kỳ tài sản nào khác mà nền tảng bán chấp nhận và sau đó bán lại nó tại mức giá giao ngay trong tương lai.
Trên nền tảng tổng hợp (synthetics) khi một trader mua tài sản tổng hợp, giao dịch này tạo ra cơ hội đầu cơ chênh lệch giá cho các nhà tạo lập thị trường có thể mua tài sản cơ sở khi giá của nó thay đổi (Bitcoin là một ví dụ về tài sản cơ sở). Đây là động cơ lợi nhuận giữ cho giá cố định với tài sản cơ sở.
Tại sao Synthetics lại cần thiết đối với thị trường DeFi?
Các tài sản tổng hợp (synthetics) xác định và giải quyết bốn lĩnh vực thiết yếu có thể giúp DeFi mở rộng quy mô như sau.
Thanh khoản
Thiếu thanh khoản luôn là một vấn đề lớn trong không gian DeFi. Nhiều người chơi khác nhau trong thị trường này, đặc biệt là các nhà tạo lập thị trường, giao dịch một số lượng lớn các loại tiền điện tử khác nhau. Và chỉ có một số lượng rất hạn chế công cụ tài chính trong không gian DeFi thích hợp cho công việc quản lý rủi ro. Đây là lĩnh vực mà synthetics có thể giúp DeFi mở rộng quy mô bằng cách bảo vệ lợi nhuận và phòng ngừa rủi ro.
Giải quyết rào cản công nghệ
Hợp đồng thông minh là một trong những trụ cột của thị trường DeFi, nhưng vẫn khó để di chuyển tài sản qua nhiều chuỗi khối vì nó yêu cầu quyền truy cập trực tiếp vào tài sản trên tất cả các nền tảng. Vấn đề giao tiếp xuyên chuỗi này đặt ra một hạn chế nghiêm trọng về tính khả dụng của tài sản trên một sàn giao dịch phi tập trung. Các synthetics cho phép trader truy cập trực tiếp vào tài sản, do đó giải quyết được rào cản công nghệ này.
Quy mô tài sản
Việc bắc cầu hoặc kết nối các tài sản trong thế giới thực như tiền tệ fiat, vàng, v.v. với các nền tảng blockchain theo những giao thức không cần sự tin cậy ban đầu luôn là một trong những thách thức lớn đối với không gian DeFi. Cho đến nay, các stablecoin như Tether đã đảm nhận vai trò này khi các đồng tiền pháp định được dùng để đảm bảo. Tuy nhiên với synthetics, người mua sở hữu tài sản tổng hợp này có thể giao dịch với các loại tiền pháp định mà không cần thực sự nắm giữ tài sản đó với một cơ quan tập trung nào. Do đó, người này không trực tiếp chịu rủi ro thị trường. Và nhờ đó, synthetics cung cấp một cơ chế linh hoạt để giúp mở rộng quy mô tài sản trong không gian DeFi.
Thu hút nhiều NĐT tham gia DeFi hơn
Bên cạnh quy mô tài sản, một lĩnh vực khác mà các tài sản tổng hợp có thể gây ảnh hưởng trực tiếp là tính dễ dàng tham gia của nhà đầu tư. Trong tài chính truyền thống, các sản phẩm tổng hợp chỉ dành cho các nhà đầu tư lớn có nhiều yêu cầu phức tạp, và cho phép các nhà đầu tư này tạo ra các hồ sơ quản lý rủi ro tinh vi. Ngược lại, các nền tảng blockchain dựa trên hợp đồng thông minh cùng với một số công cụ fintech của chúng có thể thu hút được các nhà đầu tư quy mô nhỏ hơn. Với các sản phẩm tổng hợp của thị trường DeFi, người dùng có thể tham gia vào bất kỳ thị trường nào miễn là có dữ liệu giá. Điều này có nghĩa là quyền tham gia không bị giới hạn theo sự lựa chọn của bất kỳ bên thứ ba tập trung nào. Bất kỳ ai cũng có thể tham gia giao dịch các tài sản tổng hợp miễn là giá thị trường được công khai.
Sàn giao dịch phi tập trung (DEX)
DEX cho phép việc giao dịch thanh toán mua và bán được diễn ra hằng ngày trên Blockchain, mà không cần có sự can thiệp của bên thứ 3.
Dự đoán thị trường
Là hoạt động như dự đoán xu hướng thị trường được áp dụng Smart Contract. Ở đây, bạn có thể dự đoán biến động của một đồng coin nào đó. Nếu dự đoán đúng giá đúng thì bạn sẽ nhận được token, ngược lại thì nhà đầu tư sẽ mất token.
Giao dịch ký quỹ (Margin trading)
Giao dịch ký quỹ là thuật ngữ thường được dùng trong Crypto, đây là một cách đầu tư với mức lợi nhuận vô cùng cao. Bằng việc đầu tư với một khoản vay từ sàn, sau khi thanh lý sẽ trả lại khoản đã vay cộng thêm phí dịch vụ. Bạn có thể giao dịch nhiều hơn số tài sản mà bạn có hiện tại.
Cho vay ngang hàng ( P2P lending)
Với quy mô cho vay của DeFi đã loại bỏ trung gian. Nhờ đây, số tiền mà người cho vay thu về sẽ có khoản lợi nhuận cao rất nhiều và người đi vay cũng sẽ trả ít hơn.
Rủi ro của DeFi là gì?
Smart Contract được xem là môi trường được đáng giá cao về độ an toàn. Nhưng sẽ không có giới hạn, các hacker giỏi vẫn có thể tìm ra lỗ hổng nào đó để xâm nhập. Vì thế, DeFi vẫn đang và cố gắng cải thiện nhiều hơn về tính bảo mật cho Smart Contract.
Từ khi có Blockchain các chính phủ của nhiều quốc gia đã không hài lòng với nền tảng này và giờ đây DeFi lại là nguy cơ đến khả năng kiểm soát tài chính của chính phủ. Bản thân DeFi không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân tổ chức tài chính, mà nó còn ảnh hưởng đến lợi ích bình ổn của một quốc gia.
Vì thế việc công nhận hợp pháp DeFi là rất khó khăn. Thậm chí còn có lệnh cấm hoạt động trên hệ thống blockchain điển hình như Trung Quốc.
Kết luận
Synthetics và DeFi vẫn đang trong giai đoạn đầu của chu trình phát triển. Với những tính năng vượt trội của chúng so với tài chính truyền thống, thị trường này trong tương lai sẽ còn cho ra đời nhiều sản phẩm mới hơn để đáp ứng nhu cầu đa dạng của người dùng.